Poëtisch danstheater en opera van regisseur Mart van Berckel

Mart van Berckel (28) regisseert in binnen- en buitenland en lijkt een alleskunner. Onlangs deed hij opera in Hamburg, nu werkt hij aan My First Tragedy: Iphigeneia, een muziek-dansperformance met Nite, het multidisciplinaire samenwerkingsverband van Noord Nederlands Toneel en Club Guy & Roni. Drie weken na de première gaat alweer zijn volgende voorstelling in première. Ändere die Welt! maakt Van Berckel bij de Nationale Opera in het festival Opera Forward.

‘Als we willen veranderen is het kleine gebaar ook belangrijk. De wereld is heel complex geworden, maar de poging tot verandering is relevant. Ik denk dat de jongeren uit de zestiger jaren vol idealisme zaten maar ook naïef waren. Mijn generatie is beter geïnformeerd. Ändere die Welt! is een hoopvolle zoektocht naar verandering.’ Van Berckel studeerde piano, muziektheater en regie in Arnhem en Zürich. ‘Ik heb geluk dat ik in Groningen vier jaar lang mag werken aan projecten om daarna de grote zaal in te kunnen, net als Eline Arbo hier deed. In My First Tragedy: Iphigeneia brengen choreograaf Angela Herenda en ik de Griekse tragedie terug naar een ritueel waarin de mens worstelt met zelfopoffering en het onvermijdelijke noodlot. Het wordt geen toneel, geen pure dans maar meer performance. De teksten van Euripides worden vaak unisono uitgesproken door een koor van zes performers begeleid door slagwerkster Yung-Tuan Ku die alle denkbare soorten slagwerk bespeelt. De muziek heeft een sterk onderbuikgevoel en past heel erg mooi bij het ritualistische wat Grieks drama in zich heeft.’

Zijn werk is visueel, poëtisch en fantasierijk. Van Berckel grasduint in de canon van beeldende kunst, film, klassieke muziek en literatuur en zet dit naar zijn hand in theatrale collages. Ändere die Welt! is klassiek georiënteerd, aldus Van Berckel. ‘We hebben al eerder gerepeteerd en na de première in Groningen ga ik Ändere die Welt! afmonteren. Het is een collage met verschillende muziekstukken, van Rachmaninov, Shostakovich tot Beethoven en dat doorsnijden we met spoken word van Amara van der Elst die je misschien kent van de dodenherdenking van twee jaar geleden. Daarnaast gebruiken we een elektronische soundscape. Het is dus klassieke muziek gemixt met het geluid van nu. We hebben geen lineair verhaal, het is meer een slice of life. Er is dus ook geen plot, we zien een groep mensen die op straat samenkomen na de revolutie in het vacuüm dat is ontstaan nadat de ravage is aangericht. Het toneelbeeld is een gestileerde puinhoop met vooral veel stoelen. Je ziet vier performers die al zingend de boel gaan opruimen, maar we zien ook een kind op toneel. Het gaat over de toekomst en de vraag hoe we die gaan vormgeven met z’n allen. Ik wil niet bij het denken over verandering lamgeslagen zijn door angst en wil vooral ook de valkuil van vijandig cynisme vermijden. Ik wil perspectief bieden. Dat kan ook een klein gebaar zijn, een ontmoeting van mens tot mens is ook een vorm van verandering.'

Voor Van Berckel ziet de toekomst er rooskleurig uit. Hij krijgt meer aanbiedingen dan hij tijd heeft. Volgend jaar maakt hij onder meer een voorstelling met Annemarie Prins en blijft hij actief in Groningen. 'Ik vind het fijn om met regelmaat met dezelfde mensen samen te werken. Dat geeft meer verdieping.'