Journaliste en schrijver Naeeda Aurangzeb vertelt haar verhaal van binnenuit in theaterspecial

‘We zijn allemaal geraakt door de krachtige beelden van Iraanse vrouwen die hun hoofddoek afwerpen, in verzet komen tegen het onderdrukkende regime. Dit alles gebeurt nu, dat klopt, maar het kwaad was er al die tijd al.’

Alles moest bevochten worden, shortcuts waren er niet. Haar ouders zagen haar het liefst van school gaan op haar 14e en haar leraren voorspelden een spannende toekomst als verkoopster in de plaatselijke Kruidvat. De wettelijke leerplicht en een flinke dosis doorzettingsvermogen zorgden ervoor dat ze ondanks de lage verwachtingen van anderen ging studeren, succesvol haar studie afrondde en een carrière opbouwde als journalist. De in Pakistan geboren Naeeda Aurangzeb werd de eerste Nederlands-Pakistaanse journaliste, radiopresentator, en nu theatermaker. Ze werkte jarenlang voor onder andere radio 1, presenteerde de talkshow De halve maan en maakte documentaires. Vorig jaar verschenen van haar hand de boeken 365 dagen Nederlander, over alledaags racisme en Hé, lekker ding - 365 dagen vrouw, over alledaags seksisme. Nu staat ze in het theater met de voorstelling 365 DAGEN IK.

Als bezoeker word je in deze theaterspecial van de ene emotie naar de andere heen en weer geslingerd. Mag je lachen om de (goedbedoelde) pijnlijk racistische anekdotes, die ze met een flinke dosis humor en ook zelfspot brengt? Wie maakt het haar nu moeilijker om zichzelf te zijn; haar ouders, de gewelddadige (ex-)echtgenoot of de leidinggevende bij de televisie in Hilversum? Wanneer word je een echte Nederlander; moet er eerst iemand sterven en begraven worden in de Hollandse klei? Grote vraagstukken over racisme, seksisme, geweld tegen vrouwen, autonomie en seksuele vrijheid passeren de revue in doorleefde en doorvoelde verhalen uit haar eigen leven.

De voorstelling is actueler dan ooit; Iraanse vrouwen die massaal de straat opgaan en zich verzetten tegen de bij wet opgelegde hoofddoek, de #metoo-schandalen in eigen land die de gemoederen bezighouden en de toeslagenaffaire die institutioneel racisme pijnlijk blootlegt.

Je bent journaliste, wanneer besloot je om het theater in te gaan?
‘Theater is altijd al mijn grote liefde geweest, maar ik durfde het niet helemaal te omarmen. Zowel de journalistiek als het theater gaan over verhalen vertellen; dat wat onzichtbaar is in het licht zetten. Journalistiek is heel dienend; de verhalen van anderen staan centraal, de ander een stem geven is de taak van een journalist. Ik heb het altijd met plezier gedaan en nog steeds, maar ik voelde dat mijn eigen verhalen ook steeds luider schreeuwden om aandacht. In het theater kan ik mijn eigen verhalen vertellen; dat wat ik in al die jaren als mens en als journalist heb gezien, gehoord en ervaren kan ik nu omzetten in een verhaal van binnenuit.

Het theater kent haar eigen regels en die ontdekken is een heel inspirerend proces. In de voorstelling laat ik veel muziek horen uit het zogenaamde ‘geheime mapje’ van mijzelf en mijn vrienden van kleur. Heel vaak krijgen we nare opmerkingen over muziek die buiten de Nederlandse/westerse hitlijsten valt; een belangrijk deel van jezelf wordt nooit erkend door de witte kant. Ik zet die muziek in het licht. Het maken van deze voorstelling betekent ook dat ik meer kan spelen met een dichterlijke manier van schrijven en vertellen. Mijn liefde voor dichten krijgt nu ruimte. Ik speel letterlijk met de verhalenverteller in mij. Dat is nieuw voor me, maar wel heel leuk om te doen. Decor, kleding; alles heeft ineens betekenis en draagt een verborgen boodschap in zich. Dit alles gebruik ik om doorleefde, doorvoelde verhalen te vertellen, gelardeerd met een flinke dosis humor. En zelfspot, want ik spaar mezelf ook niet.’

De voorstelling 365 DAGEN IK is gebaseerd op je boeken 365 dagen Nederlander en Hé, lekker ding - 365 dagen vrouw; waarin verschilt de voorstelling van je boeken?
‘De anekdotes uit de boeken -anekdotes over alledaags racisme en seksisme- vormen de basis van de voorstelling. In de boeken vertel ik echter niet wat er aan de anekdotes voorafging, of wat er daarna gebeurde, of hoe ik reageerde. In de voorstelling neem ik de bezoeker mee op reis langs kantelmomenten in mijn leven, zoals bijvoorbeeld het moment waarop ik besluit om na 15 jaar mijn hoofddoek af te doen. Ik stel ook voor het eerst hardop vragen aan witte Nederlanders, normaliter ben ik degene die bevraagd wordt, nu draai ik de rollen om.’

Tekst: Mir Bibi