Hoe start je een collectief?

Fiona, Linda en Nine zijn dit jaar één van de collectieven die meedoen aan het residentietraject van Werkplaats Zwolse theaters. Samen met andere collectieven als begeleiders gaan ze tijdens hun residentieweek aan de slag om te ontdekken hoe ze samen kunnen en willen werken. Hoe zit het met de groepsdynamiek in een nieuw collectief en welke werkvormen kunnen ze daarbij inzetten?

Wie zijn Fiona, Nine en Linda?
Theatermakers Fiona Kelatow, Linda Tiesma en Nine Korthuis zijn afgestudeerd als Docent Theater aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten te Zwolle. Na hun afstuderen zijn ze ieder hun eigen weg gegaan binnen de theatersector en vér daarbuiten. Na ruim tien jaar vriendschap zetten zij nu hun eerste stappen in het vormen van een collectief.

Waarom hebben jullie je aangemeld voor een residentie bij Werkplaats Zwolse theaters?
Linda: “We hebben elkaar leren kennen op de docent theater opleiding en hebben toen samen leuke voorstellingen gemaakt maar toen we afgestudeerd waren zijn we allemaal onze eigen weg gegaan. Vanaf die tijd zijn we vrienden gebleven en steeds betere vrienden geworden. Samen gaan we ieder jaar naar Oerol en zeiden we daar ieder jaar we samen een voorstelling wilden maken. We zagen de oproep en dachten: dan moeten we het nu doen!
Voor de zomer kwamen we eindelijk op een onderwerp wat ons allemaal bindt. Dat was best moeilijk omdat er veel onderwerpen waren die twee van de drie interessant vonden maar de derde dan net weer niet. Uiteindelijk kwamen we op het thema nacht, dit fascineert ons alle drie. We kenden de Werkplaats al en opeens was die stap heel reel om te gaan maken en precies wat we nodig hadden: laagdrempelig, samen onderzoeken met begeleiders en een klein budget, dat werkt vooral verlichtend”

Jullie zijn minder bezig met een voorstelling maar vooral aan het onderzoeken hoe jullie samen kunnen gaan werken. Hoe gaat dat proces tot nu toe?
Linda: “Het is soms wel spannend. We zitten constant te checken: willen we dit nog steeds samen en daarom is ook het hele onderzoek daarop gefocust. Gelukkig hebben we daar tot nu toe nog geen twijfel over gehad. Nine: “Het is ook heel interessant om steeds bewust te zijn van de tweedeling. Wanneer stopt die vriendschap en wanneer ben je dan collega’s of gaat dat altijd hand in hand? Als je kritiek heb op iemand of je spreekt iemand aan, is dat dan persoonlijk. Hoe die scheidingslijn is, is vooral ook ontdekken. Dat is heel kwetsbaar.”
Wat is het meest leerzame moment geweest in dat proces van een collectief starten?
Fiona: “Ik denk dat de contante communicatie heel belangrijk blijft. Omdat je elkaar zo goed kent en aanvoelt moet dat eerst goed zitten voordat je met elkaar de vloer op kunt.
Linda: “Mijn inzicht van deze week is wel echt; wie ben ik ten opzichte van anderen en het vertrouwen op de ander en daarmee jezelf niet verliezen. Welke tools heb ik en als groep daarvoor nodig, dat is iets waar ik in deze residentie echt mee bezig ben.”

Hoe ziet jullie ideale publiek eruit?
Linda: “Het ideale publiek van vrijdag is natuurlijk een mix van vrienden en familie. Voor de toekomst maakt het mij niet specifiek uit. Ik denk zelfs dat we de 50+ ers kunnen inspireren. Nine voegt hieraan toe dat ze absoluut geen kinder- of jeugdvoorstellingen willen gaan maken.
Fiona: “Ik zou dat helemaal niet willen kaderen en heel gericht voor bepaalde doelgroepen iets willen maken. Ik denk juist dat als je iets voor een bepaalde groep maakt, met een doel, het ook heel erg van belang is dat juist mensen van buiten deze doelgroep ook in die zaal zitten zodat het van iedereen wordt. Het gaat niet altijd maar over één groep mensen.
Linda haakt hierop aan: “En wat ik ook merk is dat we veel bekenden hebben die nooit naar het theater gaan en we veel vragen krengen over waar we mee bezig zijn en of ze kunnen komen kijken. Ik denk dat die doelgroep die wel openstaan voor kunst maar niet zo goed weten wat theater is, dat toegankelijker te maken. Het lijkt mij heel leuk om dan bijvoorbeeld in een kroeg te spelen. Dat het bijvoorbeeld vrijblijvend is om in en uit te lopen en niet iedereen keurig moet zitten.”

Hebben jullie al een vervolgstap voor na het residentietraject?
Fiona: “Nee, maar volgens mij is dat vooral ook iets wat juist uit deze week moet voortvloeien. Wat is prettig qua werkvormen en in continuïteit, daar gaan we verder aan werken. Is het bijvoorbeeld iets wat we alleen maar naast onze huidige banen verder zetten of dat we dit straks alleen maar samen fulltime gaan doen. Dat zou een hele andere setting vragen en daar zijn we nog niet uit. Onze vriendschap staat voorop, als het collectief niet lukt dan zijn we nog steeds vrienden, daar gaan we tenminste van uit haha”.
Linda: “Ik denk dat we er nu vooral achter komen hoe we als collectief willen werken, wat we fijn vinden. Bijvoorbeeld wanneer we beginnen, tot hoe laat we doorgaan en wat je daartussen nodig hebt. Ook merk ik dat de ruimte vooral ook heel belangrijk is omdat je soms echt tijd nodig hebt om in te komen en met elkaar te levelen. En dat dit niet iets is wat je in je woonkamer zou kunnen doen. Qua afleiding ook bijvoorbeeld. Het is best moeilijk om je andere werk en appjes buiten de deur te houden”.

Vrijdag is het toonmoment in het Papenstraattheater. Weten jullie al wat je wilt laten zien?
Linda: “We weten nog helemaal niet wat we op het toonmoment willen laten zien en horen van onze begeleiders dat dat ook prima is. We hebben het er wel eens over van we kunnen het zus of zo doen maar niets concreet nog. Wat het ook heel spannend maakt want je gaat toch denken: hebben we al genoeg gedaan?”.

Een voorwaarde van de residentie is dat de maker een band heeft met de regio Zwolle. Daarom kan deze vraag ook niet missen. Wat is je favoriete plek in Zwolle?
Nine geeft resoluut antwoord dat dat elke willekeurige kroeg in Zwolle is. Linda vult aan: “Op dit moment zitten we graag bij Blue Bayou want dat geeft ook een beetje de Oerol sfeer. We maken theater en sluiten af met onze voeten in het zand op het standsstrand, dat is de perfecte combinatie”.

Werkplaats Zwolse theaters
In mei zitten Fiona, Linda en Nine vijf dagen in residentie in de Werkplaats van Zwolse theaters. De uitvoering op vrijdagavond 12 mei is de afronding van hun residentietraject. Kaarten zijn te bestellen via de website van Zwolse theaters.